Arnold Szyfman - 140 rocznica urodzin
140 lat temu przyszedł na
świat Arnold Szyfman, założyciel i wieloletni dyrektor Teatru Polskiego i
dyrektor odpowiedzialny za odbudowę Teatru Wielkiego. Dramaturg i człowiek,
którego innowacje w zakresie
inscenizacji, reżyserii, scenografii i gry aktorskiej zreformowały polską
sztukę teatralną.
Urodził się 23 listopada
1882 w Ulanowie, w rodzinie żydowskiej. Edukację zdobywał w Krakowie i
Berlinie, by w maju 1906 roku obronić doktorat z filozofii. Już na studiach interesował
się teatrem, by wkrótce zadebiutować jako dramatopisarz sztuką „Fifi”, wystawił
w Teatrze Miejskim w Krakowie Ludwik Solski. Po debiucie Solski zaproponował
Szyfmanowi współpracę literacką. Stworzył
on własny teatrzyk Figliki, który wystawiał jednoaktówki, jednak po miesiącu
zbankrutował.
Po przeprowadzce do Warszawy
zorganizował pierwszą w stolicy scenę kabaretową. Momus działał w restauracji
Oaza przy ulicy Wierzbowej, a występował tu m.in. Leon Schiller. W marcu 1910
roku kabaret atakowany przez prasę i bojkotowany przez publiczność za kalambur „barze
coś Polskę” zakończył działalność.
Szyfman przystąpił do kolejnego
projektu – założenia własnego prywatnego teatru. Znalazłszy mecenasów,
skompletował zespół i w 1913 roku zainaugurował działalność Teatru Polskiego „Irydionem”
Krasińskiego. Podczas I wojny, deportowany wgłąb Rosji, wystawił w Moskwie „Zemstę”,
„Fantazego” i „Lillę Wenedę”. Sceną Teatru Polskiego, który był wówczas
najnowocześniejszy teatrem w Polsce, zarządzał do 1939 r. Zgromadził w nim
znakomity zespół artystyczny. Warszawska scena mogła wówczas poszczycić się
największymi sławami aktorskimi z Kazimierzem Junoszą-Stępowskim, Aleksandrem
Zelwerowiczem, Stefanem Jaraczem, Mieczysławą Ćwiklińską, czy Janem Kreczmarem na czele, doskonałymi
scenografami i wybitnymi reżyserami, którzy ukształtowali oblicze polskiego
teatru w XX wieku, jak Schiller, Zelwerowicz, Osterwa, Sosnowski, Borowski, czy Bolesławski.
W okresie międzywojennym na scenie Teatru Polskiego królował Szekspir, Shaw i
Słowacki.
Po wojnie, podczas której ukrywał się pod przybranym
nazwiskiem, przystąpił do odbudowy Teatru Polskiego. W 1950 roku Arnolda
Szyfmana mianowano dyrektorem Teatru Wielkiego w budowie. Z olbrzymiej pracy
wykonywanej dla sceny narodowej nie zrezygnował nawet wówczas, gdy powrócił do
dyrektorowania Teatrem Polskim w latach 1955-1957. Teatr Wielki otwarto w listopadzie
1965 roku „Strasznym Dworem” w reżyserii Jerzego Merunowicza.
Fot. East News - Muzeum Literatury, Michael Nash/AP, Karol Szczeciński, Wiesław M. Zieliński, Piotr Barącz