Nasz teatr logo

Arnold Szyfman - 140 rocznica urodzin

140 lat temu przyszedł na świat Arnold Szyfman, założyciel i wieloletni dyrektor Teatru Polskiego i dyrektor odpowiedzialny za odbudowę Teatru Wielkiego. Dramaturg i człowiek, którego innowacje w zakresie inscenizacji, reżyserii, scenografii i gry aktorskiej zreformowały polską sztukę teatralną.

Urodził się 23 listopada 1882 w Ulanowie, w rodzinie żydowskiej. Edukację zdobywał w Krakowie i Berlinie, by w maju 1906 roku obronić doktorat z filozofii. Już na studiach interesował się teatrem, by wkrótce zadebiutować jako dramatopisarz sztuką „Fifi”, wystawił w Teatrze Miejskim w Krakowie Ludwik Solski. Po debiucie Solski zaproponował Szyfmanowi współpracę literacką. Stworzył on własny teatrzyk Figliki, który wystawiał jednoaktówki, jednak po miesiącu zbankrutował.

Po przeprowadzce do Warszawy zorganizował pierwszą w stolicy scenę kabaretową. Momus działał w restauracji Oaza przy ulicy Wierzbowej, a występował tu m.in. Leon Schiller. W marcu 1910 roku kabaret atakowany przez prasę i bojkotowany przez publiczność za kalambur „barze coś Polskę” zakończył działalność.

Szyfman przystąpił do kolejnego projektu – założenia własnego prywatnego teatru. Znalazłszy mecenasów, skompletował zespół i w 1913 roku zainaugurował działalność Teatru Polskiego „Irydionem” Krasińskiego. Podczas I wojny, deportowany wgłąb Rosji, wystawił w Moskwie „Zemstę”, „Fantazego” i „Lillę Wenedę”. Sceną Teatru Polskiego, który był wówczas najnowocześniejszy teatrem w Polsce, zarządzał do 1939 r. Zgromadził w nim znakomity zespół artystyczny. Warszawska scena mogła wówczas poszczycić się największymi sławami aktorskimi z Kazimierzem Junoszą-Stępowskim, Aleksandrem Zelwerowiczem, Stefanem Jaraczem, Mieczysławą Ćwiklińską, czy Janem Kreczmarem na czele, doskonałymi scenografami i wybitnymi reżyserami, którzy ukształtowali oblicze polskiego teatru w XX wieku, jak Schiller, Zelwerowicz, Osterwa, Sosnowski, Borowski, czy Bolesławski. W okresie międzywojennym na scenie Teatru Polskiego królował Szekspir, Shaw i Słowacki.

Po wojnie, podczas której ukrywał się pod przybranym nazwiskiem, przystąpił do odbudowy Teatru Polskiego. W 1950 roku Arnolda Szyfmana mianowano dyrektorem Teatru Wielkiego w budowie. Z olbrzymiej pracy wykonywanej dla sceny narodowej nie zrezygnował nawet wówczas, gdy powrócił do dyrektorowania Teatrem Polskim w latach 1955-1957. Teatr Wielki otwarto w listopadzie 1965 roku „Strasznym Dworem” w reżyserii Jerzego Merunowicza. 

Fot. East News - Muzeum Literatury, Michael Nash/AP, Karol Szczeciński, Wiesław M. Zieliński, Piotr Barącz